کولیس ابزاری دقیق است که برای اندازه گیری فاصله بین دو طرف متقارن یک جسم استفاده می شود. عمر استفاده از این ابزار پرکاربرد به قرن های متمادی باز می گردد. در آن زمان هم انسانها از کولیس برای اندازه گیری قطر و ضخامت اجسام استفاده می کردند.
جالب است بدانید، قدیمی ترین کولیس کشف شده مربوط به قرن ششم قبل از میلاد است، که در نزدیک سواحل ایتالیا پیدا شد. البته در این میان برخی هم معتقد هستند که قدمت کولیس به دوره یونانیان و رومی ها باز می گردد. از این ابزار بیش تر برای کار های پزشکی و مهندسی استفاده می شود. البته به دلیل اندازه گیری با دقت بالای آن در پروژه های فنی و مهندسی کاربرد بالایی دارد. حال به معرفی انواع کولیس و روش استفاده از آن می پردازیم:
کولیس چیست؟
با توجه به پیشرفت فناوری و همچنین فراگیر شدن انواع کولیس ها در میان مردم، مدل های جدیدی از این ابزار در بازار عرضه شده است، که هر کدام از این مدل ها ویژگی های منحصر به فرد خودش را دارد. در کل کولیس به سه دسته مختلف تقسیم می شود:
1-کولیس عقربه ای یا ساعتی
2-کولیس ساده یا ورنیه
3-کولیس دیجیتالی
بد نیست بدانید که در انواع مختلف کولیس ها، کولیس دیجیتالی از همه دقیق تر و به روز تر است که در کارهای مهندسی بیشتر از آن استفاده می شود. دو نوع دیگر کولیس یعنی کولیس پرگاری و فنر دار هم موجود است که به علت دقت پایین آن کم تر مورد استفاده قرار می گیرد.
روش استفاده از کولیس عقربه ای یا ساعتی
کولیس عقربه ای یا ساعتی را به این جهت به این نام می خوانند که روی صفحه اصلی این ابزار یک درجه سنج قرار دارد که به وسیله شاخک های بزرگ و کوچک باز و بسته می شود. در این صورت می توان به وسیله این عقربه ها میزان اندازه ای که محاسبه می شود را خواند. به وسیله کولیس عقربه ای یا ساعتی 15 تا 30 سانتی متر فاصله را می توان اندازه گیری نمود. میزان دقت اندازه گیری این ابزار بین یک هزارم میلی متر تا دو صدم میلی متر می باشد.
مزایای استفاده از کولیس عقربه ای
- یکی از مزایای اصلی کولیس عقربه ای عدم نیاز به باتری است.
- استفاده از این نوع کولیس کار بسیار آسانی است چرا که اعداد بسیار آسان خوانده می شود.
- همچنین دارای یک صفحه نمایش عقربه ای می باشد.
معایب استفاده از کولیس عقربه ای
با وجود تمام مزایایی که گفته شد، کولیس عقربه ای به علت حساس بودن با شرایط آب و هوایی، به طور مثال با گرمای شدید و یا آب و هوای با رطوبت بالا عکس العمل از خود نشان می دهد. این مورد جزوه معایب کولیس عقربه ای محصوب می شود. همچنین در صورت خرابی، تعمیرات آن با سختی همراه است.
روش استفاده از کولیس ساده یا ورنیه
کولیس معمولی یا ورنیه به جهت آنکه شکل ساده و ابتدایی دارد به این نام می خوانند. دارای دهانه ثابت است و در اندازه گیری هایی که با قطر خارجی و داخلی باشد استفاده می گردد. همچنین دارای دو شاخک بلند در انتهای خود و دارای دو شاخک در قسمت پایین و دو شاخک کوتاه است. از این شاخک ها برای اندازه گیری های مختلف استفاده می شود. از کولیس های ساده یا ورنیه برای اندازه گیری های با دقت بالا تا 30 سانت نیز استفاده می گردد.
مزایای استفاده از کولیس ساده
1-کولیس ساده دارای عمر مفید و طولانی است.
2- بر روی قطعات مختلف استفاده می شود.
3- دارای دقت بالای اندازه گیری می باشد.
معایب کولیس ساده
همانطور که گفتیم کار با این وسیله بسیار راحت است، اما در برخی مواقع برای افرادی که تازه می خواهند کار با این ابزار را شروع نمایند خواندن اعداد کار دشواری است.
روش استفاده از کولیس دیجیتال
کولیس دیجیتال همانطور که از نامش پیداست شکل مدرن و پیشرفته انواع کولیس هاست. روی بدنه این نوع کولیس یک صفحه نمایش دیجیتال پیداست که به وسیله این صفحه از دقت بلایی نسبت به کولیس ساده و یا کولیس عقربه ای دارد. به وسیله این ابزار مقیاس های مختلفی همچون فونت، متر، اینچ و… را می توان با دقت بسیار بالایی اندازه گیری نمود. کولیس دیجیتال همچون کولیس ساده دارای دو شاخک بلند در انتهای خود است که به وسیله این شاخک ها می توان برای اندازه گیری های مختلف استفاده نمود.
مزایای کولیس دیجیتال
1-می توان کولیس دیجیتال را به کامپیوتر وصل نمود.
2- اعداد به راحتی خوانده می شود.
3– مقیاس هایی همچون فوت، متر و اینچ قابل نمایش است.
معایب کولیس دیجیتال
متاسفانه این نوع کولیس هم با دشواری تعمیرات رو به روست و همچنین در صورت تغییرات آب و هوا ممکن است دچار خطا شود.
نحوه اندازه گیری و خواندن کولیس ها چگونه است؟
مهم ترین کاری که باید در هنگام استفاده از کولیس ها انجام دهید نحوه اندازه گیری و خواندن آن است. خواندن فاصله بدست آمده در دو مدل کولیس ساده و کولیس ساعتی کار بسیار راحتی است چرا که عدد بدست آمده بر روی صفحه خوانده می شود. هنگامی که شما قصد کار کردن با کولیس را دارید ابتدا میزان فاصله را مشخص می کنید.
در این حالت روی خط کش ثابت یک عدد، روی ورنیه که متحرک می باشد هم یک عدد نمایش داده می شود. در اکثر مواقع این عدد به صورت اعشار می باشد. در این حالت شما باید مشاهده نمایید که خط کش ثابت و ورنیه روی کدام یک از اعداد منطبق می شوند. در این صورت که عدد منطبق شده روی خط کش ثابت است و ورنیه را می توان به عنوان میزان اندازه بدست آمده یادداشت نماییم.
به طور مثال هنگامی که شما قطر یک وسیله را اندازه گیری می نمایید و روی خط کش اصلی عدد 11 میلی متر می باشد و عدد ورنیه بین 12و11 میلی متر را نشان می دهد. در این صورت است که شما باید خط کش اصلی و روی ورنیه را ببینید که بر روی کدام اعداد منطبق است تا عدد اصلی اندازه گیری شده را در نظر بگیریم.
نتیجه گیری ” کولیس “
در عصر حاضر کولیس ها به علت اندازه گیری دقیق جزوه یکی از پرکاربرد ترین ابزار های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. خوشبختانه به علت استقبال بی نظیر مردم از این ابزار انواع مختلفی با برند های معتبر و با کیفیت بالا در بازار عرضه شده است. بد نیست بدانید که کولیس های ورنیه پر فروش ترین نوع کولیس ها محصوب می شود.